ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකතුමා

පාර්ලිමේන්තුවේ ආණ්ඩු පක්ෂයේ වැඩකටයුතු තීරණය කිරීම පැවරී ඇත්තේ ආණ්ඩුවේ මෙන්ම පාර්ලිමේන්තුවේද ප්‍ර‍මුඛ පුද්ගලයෙකු වන පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකවරයා වෙත ය. සභාව තුළ ආණ්ඩුවේ වැඩකටයුතු, විශේෂයෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකයේ වැඩසටහන පිළියෙල කිරීම ඔහු සතු රාජකාරිය වේ. හෙතෙම ජ්‍යෙෂ්ඨ කැබිනට් ඇමතිවරයෙක් ද වේ. කැබිනට් මණ්ඩලයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකු සභානායක ලෙස කරනුයේ අග්‍රාමාත්‍යවරයා ය. එම පත්කිරීම කථානායකවරයාට දැනුම් දෙන අතර කථානායකවරයා ඒ සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ දී විධිමත් නිවේදනයක් ප්‍ර‍කාශයට පත් කරයි.

සභානායකවරයාගේ වැදගත්කම රඳා පවතින්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩකටයුතු වලදී ඔහු ඇති කරන බලපෑම මතය. සිදුකළ යුතු ආණ්ඩුවේ වැඩ කටයුතු සඳහා දින යෝජනා කර එවැනි වැඩ කටයුතු වල ප්‍ර‍මුඛතාව ලැබිය යුතු කරුණු තීරණය කරන්නේ ඔහුය.

පාර්ලිමේන්තු කටයුුතු පිළිබඳ කාරක සභාවේ සාමාජිකයෙකු වන සභානායකවරයා එහිදී පාර්ලිමේන්තුව රැස්වන සතියේ තාවකාලික වැඩසටහන ද යෝජනා කරයි. එක් එක් මාසයේ පළමු රැස්වීම් සතියේ සිකුරාදා දින රැස්වීමේදී හැර අනෙකුත් හැම රැස්වීම් දිනකම ආණ්ඩුවේ වැඩකටයුතු ප්‍ර‍මුඛස්ථානය ගනී. රැස්වීම් පැවැත්වෙන සතියේ තාවකාලික වැඩසටහන සභානායකවරයා විසින් පිළියෙල කරනු ලැබීමෙන් පසු කථානායකවරයා මුලාසනය දරන පාර්ලිමේන්තු කටයුතු පිළිබඳ කාරක සභාවේදී ඔහු එය එකඟත්වය සඳහා දැනුම් දෙයි. ඒ සඳහා එකඟත්වය පළවු පසු එම වැඩසටහන ආණ්ඩු පක්ෂයේ හා විපක්ෂයේ සංවිධායකවරුන් තම කණ්ඩායමේ මන්ත්‍රීවරුන්ට කල් තබා දැනුම් දේ.

එක් එක් දින සභාවේ කටයුතු ආරම්භයේදී පටිපාටිය සම්බන්ධ යෝජනා, සභාව කල්තැබීමේ යෝජනා සාමාන්‍යයෙන් ඉදිරිපත් කරන්නේ ඔහුය. පාර්ලිමේන්තුවේ බෙහෙවින් ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකු වන හෙතෙම සභාවේ පරිචය හා ක්‍රියා පටිපාටිය පිළිබඳ මනා දැනුමක් ඇත්තෙකි. ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් කථානායකතුමාට උපදෙස් දීම සඳහා ඔහු සැමවිටම සුදානමින් සිටි. සභාව රැස්වන හැම අවස්ථාවකදී ම සහ විශේෂයෙන්ම වාචික ප්‍ර‍ශ්න ඇසීමේ අවස්ථාවේදී, ඔහු සාමාන්‍යයෙන් සභා ගර්භය තුළ සිටින අතර සිය මෙහෙයවීමෙන් සභාව ඇමතීමේ අයිතිය භුක්ති විඳියි. සම්ප්‍ර‍දායක් වශයෙන්, යම් කරුණක් සම්බන්ධයෙන් විශේෂයෙන්ම දෙපාර්ශවයෙන්ම ප්‍ර‍බල ආකාරයේ පාර්ලිමේන්තු කටයුතු සම්බන්ධ බලපෑමක් එල්ල වන අවස්ථාවකදී සාමාන්‍යයෙන් සභානායකවරයාගේ අදහස් විමසීම සිදුවේ. සිය එදිනෙදා රාජකාරි කටයුතු වලදී පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකවරයා මුළු සභාවේම ප්‍ර‍කාශකයා මෙන්ම නියෝජිතයා ද වේ.

හෙතෙම පාර්ලිමේන්තුව සහ කැබිනට් මණ්ඩලය සම්බන්ධ කරන තැනැත්තා වන හෙයින් පාර්ලිමේන්තුවේ අවධානය ප්‍ර‍බල ලෙස යොමු වී ඇති කරුණු කෙරෙහි නිරතුරු අවධානයෙන් සිට අදාළ සියළුම කරුණු ආණ්ඩුවට වාර්තා කළයුත්තේ ඔහුය.

පාර්ලිමේන්තුවේ තේරීම් කාරක සභාවේද සාමාජිකයකු වන ඔහු සියළුම කාරක සභා සඳහා ආණ්ඩු පක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් නම් කරයි. එසේම විදේශීය රටවල පැවැත්වෙන විවිධ පාර්ලිමේන්තු සම්මන්ත්‍ර‍ණ, සංචාර ආදීය සඳහා සහභාගී වන ආණ්ඩු පක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් නම් කිරීම ද සිදු කරයි.

හෙතෙම ස්ථාවර නියෝග පිළිබඳ කාරක සභාවේ මෙන්ම පාර්ලිමේන්තු කාර්ය මණ්ඩල උපදේශක කාරක සභාවේ ද නිල බලයෙන් සාමාජිකත්වය දරයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු ඉතිහාසය තුළ විශිෂ්ඨ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් මේ සම්භාවනීය තනතුර දරා ඇති අතර ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනා අග්‍රාමාත්‍ය තනතුරද හෙබවුහ.