ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකතුමා
පාර්ලිමේන්තුවේ ආණ්ඩු පක්ෂයේ වැඩකටයුතු තීරණය කිරීම පැවරී ඇත්තේ ආණ්ඩුවේ මෙන්ම පාර්ලිමේන්තුවේද ප්‍ර‍මුඛ පුද්ගලයෙකු වන පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකවරයා වෙත ය. සභාව තුළ ආණ්ඩුවේ වැඩකටයුතු, විශේෂයෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායකයේ වැඩසටහන පිළියෙල කිරීම ඔහු සතු රාජකාරිය වේ. හෙතෙම ජ්‍යෙෂ්ඨ කැබිනට් ඇමතිවරයෙක් ද වේ. කැබිනට් මණ්ඩලයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකු සභානායක ලෙස කරනුයේ අග්‍රාමාත්‍යවරයා ය. එම පත්කිරීම කථානායකවරයාට දැනුම් දෙන අතර කථානායකවරයා ඒ සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ දී විධිමත් නිවේදනයක් ප්‍ර‍කාශයට පත් කරයි.
සභානායකවරයාගේ වැදගත්කම රඳා පවතින්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩකටයුතු වලදී ඔහු ඇති කරන බලපෑම මතය. සිදුකළ යුතු ආණ්ඩුවේ වැඩ කටයුතු සඳහා දින යෝජනා කර එවැනි වැඩ කටයුතු වල ප්‍ර‍මුඛතාව ලැබිය යුතු කරුණු තීරණය කරන්නේ ඔහුය.
පාර්ලිමේන්තු කටයුුතු පිළිබඳ කාරක සභාවේ සාමාජිකයෙකු වන සභානායකවරයා එහිදී පාර්ලිමේන්තුව රැස්වන සතියේ තාවකාලික වැඩසටහන ද යෝජනා කරයි. එක් එක් මාසයේ පළමු රැස්වීම් සතියේ සිකුරාදා දින රැස්වීමේදී හැර අනෙකුත් හැම රැස්වීම් දිනකම ආණ්ඩුවේ වැඩකටයුතු ප්‍ර‍මුඛස්ථානය ගනී. රැස්වීම් පැවැත්වෙන සතියේ තාවකාලික වැඩසටහන සභානායකවරයා විසින් පිළියෙල කරනු ලැබීමෙන් පසු කථානායකවරයා මුලාසනය දරන පාර්ලිමේන්තු කටයුතු පිළිබඳ කාරක සභාවේදී ඔහු එය එකඟත්වය සඳහා දැනුම් දෙයි. ඒ සඳහා එකඟත්වය පළවු පසු එම වැඩසටහන ආණ්ඩු පක්ෂයේ හා විපක්ෂයේ සංවිධායකවරුන් තම කණ්ඩායමේ මන්ත්‍රීවරුන්ට කල් තබා දැනුම් දේ.
එක් එක් දින සභාවේ කටයුතු ආරම්භයේදී පටිපාටිය සම්බන්ධ යෝජනා, සභාව කල්තැබීමේ යෝජනා සාමාන්‍යයෙන් ඉදිරිපත් කරන්නේ ඔහුය. පාර්ලිමේන්තුවේ බෙහෙවින් ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකු වන හෙතෙම සභාවේ පරිචය හා ක්‍රියා පටිපාටිය පිළිබඳ මනා දැනුමක් ඇත්තෙකි. ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් කථානායකතුමාට උපදෙස් දීම සඳහා ඔහු සැමවිටම සුදානමින් සිටි. සභාව රැස්වන හැම අවස්ථාවකදී ම සහ විශේෂයෙන්ම වාචික ප්‍ර‍ශ්න ඇසීමේ අවස්ථාවේදී, ඔහු සාමාන්‍යයෙන් සභා ගර්භය තුළ සිටින අතර සිය මෙහෙයවීමෙන් සභාව ඇමතීමේ අයිතිය භුක්ති විඳියි. සම්ප්‍ර‍දායක් වශයෙන්, යම් කරුණක් සම්බන්ධයෙන් විශේෂයෙන්ම දෙපාර්ශවයෙන්ම ප්‍ර‍බල ආකාරයේ පාර්ලිමේන්තු කටයුතු සම්බන්ධ බලපෑමක් එල්ල වන අවස්ථාවකදී සාමාන්‍යයෙන් සභානායකවරයාගේ අදහස් විමසීම සිදුවේ. සිය එදිනෙදා රාජකාරි කටයුතු වලදී පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකවරයා මුළු සභාවේම ප්‍ර‍කාශකයා මෙන්ම නියෝජිතයා ද වේ.
හෙතෙම පාර්ලිමේන්තුව සහ කැබිනට් මණ්ඩලය සම්බන්ධ කරන තැනැත්තා වන හෙයින් පාර්ලිමේන්තුවේ අවධානය ප්‍ර‍බල ලෙස යොමු වී ඇති කරුණු කෙරෙහි නිරතුරු අවධානයෙන් සිට අදාළ සියළුම කරුණු ආණ්ඩුවට වාර්තා කළයුත්තේ ඔහුය.
පාර්ලිමේන්තුවේ තේරීම් කාරක සභාවේද සාමාජිකයකු වන ඔහු සියළුම කාරක සභා සඳහා ආණ්ඩු පක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් නම් කරයි. එසේම විදේශීය රටවල පැවැත්වෙන විවිධ පාර්ලිමේන්තු සම්මන්ත්‍ර‍ණ, සංචාර ආදීය සඳහා සහභාගී වන ආණ්ඩු පක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් නම් කිරීම ද සිදු කරයි.
හෙතෙම ස්ථාවර නියෝග පිළිබඳ කාරක සභාවේ මෙන්ම පාර්ලිමේන්තු කාර්ය මණ්ඩල උපදේශක කාරක සභාවේ ද නිල බලයෙන් සාමාජිකත්වය දරයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු ඉතිහාසය තුළ විශිෂ්ඨ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් මේ සම්භාවනීය තනතුර දරා ඇති අතර ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනා අග්‍රාමාත්‍ය තනතුරද හෙබවුහ.
| ඡායාරූපය | නම | කාලවකවානුව සහ පාර්ලිමේන්තුව |
|---|---|---|
 |
ගරු ආචාර්ය සුසිල් ප්‍රේමජයන්ත මැතිතුමා |
2022 ජූලි 22 - 2024 සැප්තැම්බර් 24 |
 |
ගරු දිනේෂ් ගුණවර්ධන මැතිතුමා |
2020 අගෝස්තු 20 – 2022 ජුලි 20
(නවවන පාර්ලිමේන්තුව) 2020 ජනවාරි 03 – 2020 මාර්තු 02 (අටවන පාර්ලිමේන්තුව) දින 52 |
 |
ගරු ලක්ෂ්මන් කිරිඇල්ල මැතිතුමා |
2020 සැප්තැම්බර් 01 – 2018 ඔක්තෝබර් 26
2018 දෙසැම්බර් 18 – 2020 ජනවාරි 02
(අටවැනි පාර්ලිමේන්තුව) 2015 ජනවාරි 20 – 2015 ජුනි 26 (හත්වැනි පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු නිමල් සිරිපාල සිල්වා මැතිතුමා |
2010 මැයි 02 – 2015 ජනවාරි 20
(හත්වැනි පාර්ලිමේන්තුව) 2005 අගෝස්තු 09 – 2010 පෙබරවාරි 09 2010 මාර්තු 09- 2010 අප්රේල් 20 (හයවැනි පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මැතිතුමා |
2004 මැයි 03 – 2005 අගෝස්තු 09 (හයවැනි පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු වි.ජ.මු. ලොකුබණ්ඩාර මැතිතුමා |
2002 ජනවාරි 03 – 2004 පෙබරවාරි 07 (පස්වන පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු රිචර්ඩ් පතිරණ මැතිතුමා |
2000 ඔක්තෝබර් 18 – 2001 ඔක්තෝබර් 10 (හතරවැනි පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු රත්නසිරි වික්‍රමනායක මැතිතුමා |
1994 අගෝස්තු 25 – 2000 අගෝස්තු 18 2000 සැප්තැම්බර් 14 – 2000 ඔක්තෝබර් 10 (තුන්වන පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු රනිල් වික්‍රමසිංහ මැතිතුමා |
1989 මාර්තු 06 – 1993 මැයි 07 (දෙවැනි පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු විජයපාල මෙන්ඩිස් මැතිතුමා |
1993 මැයි 07 – 1994 ජුනි 24 (දෙවැනි පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු රණසිංහ ප්‍රේමදාස මැතිතුමා |
1977 ජූලි 26 - 1988 දෙසැම්බර් 20 (දෙවන ජාතික රාජ්‍ය සභාව සහ ප්‍රථම පාර්ලිමේන්තුව) |
 |
ගරු මෛත්‍රපාල සේනානායක මැතිතුමා |
1970 ජුනි 07 - 1977 මැයි 18 සත්වන පාර්ලිමේන්තුව( නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) සහ ප්‍රථම ජාතික රාජ්‍ය සභාව |
 |
ගරු සී.පී. ද සිල්වා මැතිතුමා |
1965 අප්රේල් 05 - 1970 මාර්තු 25
සයවන පාර්ලිමේන්තුව (නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) 1960 අගෝස්තු 05 - 1964 දෙසැම්බර් 17 පස්වන පාර්ලිමේන්තුව (නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) 1956 අප්රේල් 19 -1959 දෙසැම්බර් 05 තුන්වන පාර්ලිමේන්තුව (නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩල |
 |
ගරු ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මැතිතුමා |
1960 මාර්තු 30 – 1960 අප්රේල් 23
සිව්වැනි පාර්ලිමේන්තුව (නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) 1953 ඔක්තෝබර් 29- 1956 පෙබරවාරි 18 දෙවැනි පාර්ලිමේන්තුව (නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) |
 |
ගරු ශ්‍රීමත් ජෝන් කොතලාවල මැතිතුමා |
1951 ජුලි 12 – 1952 අප්‍රේ 08 (ප්‍රථම පාර්ලිමේන්තුව - නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) 1952 ජූනි 19 -1953 ඔක් 12 |
 |
ගරු එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක මැතිතුමා |
1947 සැප් 26– 1951 ජුලි 12 (ප්‍රථම පාර්ලිමේන්තුව - නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) |
 |
ගරු ඩී.එස්.සේනානායක මැතිතුමා |
1942 දෙසැ 02 – 1947 ජූලි 04 (ප්‍රථම හා දෙවන රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාව) |
 |
ගරු ශ්‍රීමත් ඩී.බී. ජයතිලක මැතිතුමා |
1931 ජූලි 10 – 1942 නොවැ 30 ( ප්‍රථම හා දෙවන රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාව) |